Þannig vel ég á stjórnlagaþing

523 hafa boðið sig fram á stjórnlagaþing. Hér er nafnalistinn.

Ég hef ekki hugmynd um hvaða 25 af þessum frambjóðendum hugnast mér best og það er feikileg vinna að kynna sér þá alla. Ennfremur er það að æra óstöðugan að ætla síðan að velja á milli þeirra jafnvel þó svo að maður gerði það.

Undan því verður ekki vikist að þrengja þann hóp sem til greina kemur með einhverri aðferð. Sigurður Sigurðarson slær fram skemmtilegum tillögum um það.

Ég ætla að nota aðra leið; láta tölvu velja 30 frambjóðendur af handhófi. Það verður sá hópur sem ég mun kynna mér og að því loknu mun ég raða á listann fólki úr honum.

Þetta geri ég til þess að forðast þá freistni að kynna mér einungis þá sem þekktari eru aða á grundvelli einhverra atriða eins og starfi eða menntun. Segja má að kjörseðill minn sé því valinn af handahófi - en röð frambjóðenda á honum verður það alls ekki. Nokkrir, að lágmarki fimm, komast ekki á hann. 

Ég kýs enga sem tengjast stjórnmálaflokkum og mun forðast þekkt andlit. 

Íslensk þýðing á grein Ellen Brown frá 4. ágúst 2010.: Hvað getur ríkið gert með sínum eigin banka: Hið eftirtektarverða módel Ástralska Commonwealth bankans

Hvað getur ríkið gert með sínum eigin banka: Hið eftirtektarverða módel Ástralska Commonwealth bankans 

Virg Bernero  borgarstjóri Lansing, Michigan, sigraði tilnefningu Demókrata til ríkisstjóra Michigan. Það gerir að verkum að banki í eigu fylkisins er nú raunverulegur möguleiki. Bernero er einn af að minnsta kosti tylft kandídata sem hvetur til lausnar af því tagi gegn slæmu efnahagsástandi. Það er framsækin hugmynd án tíðra fordæma í bandaríkjunum. Það vill svo til að Norður Dakota, sem er eina fylkið sem rekur sinn eigin banka, er líka eina fylkið sem státar af afgangi í rekstrinum, og þar er atvinnuleysi minnst í landinu; en þeir sem efast geta haldið því fram að þessi góða staða sé tilviljun. Frekari gögn þarf og sem betur fer eru til fordæmi úr öðrum löndum.

Eitt það dramatískasta er Commonwealth bankinn í Ástralíu sem starfaði með góðum árangri í ríkiseign megnið af tuttugustu öldinni allt þar til hann var einkavæddur 1990. Hinir skapandi stofnendur bankans sýndi að bankar í ríkiseigu geta búið til lán án fjármagns. Fyrsti bankastjórinn Dennison Miller sagði stoltur að bankinn þyrfti ekkert kapítal af því að hann væri bakkaður upp af gjörvöllum auði og fé allrar Ástralíu. 

Afrek Commonwealth bankans voru mögnuð þegar haft er í huga að á fyrstu átta árunum þá hafði hann ekki völd til að gefa út þjóðargjaldmiðilinn -- ólíkt seðlabanka bandaríkjanna Federal Reserve, sem öðlaðist það vald 1913. Commonwealth bankinn var því í sömu stöðu og fylki í bandaríkjunum eða sem aðildarríki í Evrópusambandinu (hugsaðu Grikkland) sem einnig skortir völd til að gefa út sinn eigin gjaldmiðil. Án þessa valds og án þess að hafa fjármagn í upphafi þá fjármagnaði bankinn bæði umfangsmikil verkefni í uppbyggingu innviða samfélagsins og þátttöku landsins í fyrri heimstyrjöldinni. Samkvæmt David Kidd, sem skrifaði grein árið 2001 undir heitinu; "Hvernig peningar eru búnir til í Ástralíu":

Banki sem ríkisstjórn Ástralíu stofnaði og var í ríkiseigu náði eftirtektarverðum árangri á meðan hann var "banki fólksins", áður en hann varð lamaður af síðari ríkisstjórn og loks seldur. Á þeim tíma þegar einkabankar kröfðust 6% vaxta fyrir lán þá fjármagnaði Commonwealth bankinn þátt Ástralíu í fyrri heimstyrjöldinni frá 1914 til 1919 með láni upp á 700 milljónir dollara á vöxtum upp á brot úr prósentu, og sparaði með því Áströlum einar 12 milljónir dollara vaxtagreiðslur. 1916 veitti hann fjármagn í London til að kaupa 15 gufuknúin flutningaskip til að styðja við vaxandi útflutning Ástralíu. Allt til 1924 hagnaðist Ástralska þjóðin á bankanum sínum. Hann fjármagnaði mauk og ávaxta farma upp að $3 milljónir, hann fann $8 milljónir fyrir Áströlsk heimili og á meðan $18.72 milljónir fyrir sveitarstjórnir til lagningu vega, byggingu: hafna, gasveita, raforkuvera os. frv. Hann borgaði $6.194 milljónir til ríkisins á tímabilinu frá Desember 1920 til júní 1923 - sem var hagnaðurinn af myntútgáfunni- og 1924 veitti hann hagnaði af annarri starfsemi $9 milljónir til niðurfellingar á skuldum. Hinn sjálfstætt þenkjandi bankastjóri Dennis Miller notaði lánagetu bankans eftir fyrri heimstyrjöldina til að bjarga Áströlum frá kreppuástandinu sem hrjáði önnur lönd ... Með sameiningu við aðra banka varð Commonwealth bankinn stærsta innlánastofnun Ástralíu með 60% allra innlána árið 1931.

 

Að beisla hið leyndardómsfulla afl bankastarfsemi í þágu almennings.

Commonwealth bankinn gat áorkað svo miklu sem raun ber vitni af því að fyrsti bankastjórinn Denison Miller og helsti hvatamaður að stofnun hans King O'Malley voru báðir bankamenn og þekktu leyndardóma bankastarfsemi: að bankar búa til einfaldlega til "peningana" sem þeir lána út með bókhaldsfærslum inn á reikninga lánþeganna.

Þetta leyndarmál bankastarfseminnar var staðfest af nokkrum fyrri tíðar innherjum. Í ritgerð frá 1998 sem heitir Framleiðsla peninga (“Manufacturing Money,”) vitnaði Ástralski hagfræðingurinn Mike Mansfield í Reginald McKenna,  fyrrum fjármálaráðherra, sem sagði hluthöfum Midland Bankans þann 25 janúar, 1924: "Ég er hræddur um að hinum almenna borgara mundi ekki líka það ef honum væri sagt að bankar gætu búið til og eyðilagt peninga og að þeir gerðu það. Upphæð þeirra peninga sem eru til breytist einungis með aðgerðum bankanna til að auka eða minnka innistæður og með kaupum þeirra." Við vitum hvernig þetta virkar. Hvert lán, yfirdráttur eða kaup banka býr til innistæðu og sérhver endurgreiðsla af láni, yfirdrætti eða banka sala eyðir innistæðu.

Dr. Coombs, fyrrum Bankastjóri seðlabanka Ástralíu sagði í ávarpi við Queensland Háskóla þann 15. september 1954. "Þegar banki lánar út peninga þá fær sá sem tekur lánið þá í hendur án þess að einhver annar eigi minna. Þessvegna er það sem að í hvert skipti sem banki lánar út peninga þá eykst heildarmagnið af peningum sem eru til."

Ralph Hawtrey sem var aðstoðarmaður fjármálaráðherra Bretlands á þriðja áratugnum skrifaði í Trade Depression and the Way Out (Viðskipti Kreppa og leiðin út): "Þegar bankar lána þá búa þeir til peninga úr engu" í bók sinni; The Art of Central Banking, (listin að seðla-bankast); "Þegar banki lánar út þá býr hann til kredit. Á móti aukningunni sem hann skráir sem eign kemur innlögn sem er skráð sem skuldbindingar. En aðrir sem lána fé hafa ekki hið dulúðuga vald til að búa til greiðslugetu úr engu. Það sem þeir lána út er fé sem þeir hafa öðlast með eigin efnahagslegu umsvifum."

Bankar geta það sem enginn annar getur: að búa til greiðslugetu úr engu. Hinir framsýnu stofnendur Commonwealth bankans beisluðu þetta vel varðveitta leyndarmál bankastarfseminnar til að þjóna almannahagsmunum.  

 

Bankahrunið 1893 elur af sér nýtt bankamódel

Commonwealth bankinn var stofnaður undir svipuðum kringumstæðum og nú ríkja: gríðarlegt bankahrun hafði riðið yfir landið. En árin upp úr 1890 þá var engin innistæðutryggingasjóður, engar almannatryggingar og engar atvinnuleysisbætur til að milda höggið. Fólk sem hélt að það væri vel sett komst skyndilega að því að það átti ekkert. Það gat ekki tekið sparifé út úr bönkum, skrifað ávísanir á reikninga sína eða selt framleiðslu sína né heimili, þar sem það voru engir peningar í umferð til að kaupa þau. Örvæntingarfullt fólk var farið að stökkva fram af brúm eða kasta sér á brautarteinana fyrir framan járnbrautarlestir. Eitthvað varð að gera.

Viðbrögð ríkisstjórnar verkamannaflokksins voru lagasetning árið 1911 sem lagði drög að banka í almannaeigu sem hefði að bakhjarli allar eigur ríkisins. Bankinn átti að vera bæði sparisjóður og almennur banki sem var mjög sjaldgæft á þeim tíma. Hann var líka fyrsti banki Ástralíu sem öðlaðist ríkisábyrgð.

Jack Lang var fjármálaráðherra ríkisstjórnar verkamannaflokksins 1920-21 og ríkisstjóri New South Wales á meðan kreppan mikla reið yfir (1929-) Hann var umdeildur maður og var látinn hætta störfum þegar hann hafnaði endurgreiðslum á lánum frá bönkum í London. Í bókinni : The Great Bust: The Depression of the Thirties  lýsir hann afrekum og hörmungum Commonwealt bankans á upplýsandi hátt. Hann skrifaði:

"Verkamannaflokkurinn ákvað að lands-banki, bakkaður upp með eignum ríkisins, gæti ekki fallið á tímum umróts í fjármálakerfinu. Hann gerði sér einnig grein fyrir því slíkur banki tryggði að til væru peningar til að fjármagna byggingu heimila og til annarra þarfa. Eftir hrun bygginga-samlaganna var mikill skortur á fé til slíkra nota.

".....Helsti hvatamaður að stofnun Commonwealth bankas var King O'Malley sem var litríkur maður, Kanadísk-Bandarískur. Áður en hann kom til Ástralíu hafði hann unnið í litlum banka í New York, sem frændi hans átti... Hann hafði orðið mjög hrifinn af því hvernig frændi hans framleiddi kredit. Bankinn gat búið til kredit og á sama tíma framleitt debit til að jafna bækurnar. Þetta var hin stóra uppgötvun á bankaferli O'Malley's. Sem fæddur sviðsmaður, þá klæjaði hann í fingurna að reyna þetta á stórum skala. Hann hóf sinn pólitíska feril í Suður Ástralíu með því að hvetja til stofnunnar viðskiptabanka í eigu fylkisins. 1901 fór hann á þing sem eins manns þrýstihópur fyrir stofnun Commonwealth bankans og gekk í verkamannaflokkinn með það fyrir augum."

King O'Malley krafðist þess að Commonwealth bankinn stýrði útgáfu eigin gjaldmiðils en tapaði þeirri orrustu - þar til 1920, þegar bankinn tók yfir útgáfu þjóðargjaldmiðilsins, rétt eins og bandaríski seðlabankinn gerði 1913. Þetta var upphafið að seðlabankavaldi Commonwealth bankans. En jafnvel áður en hann öðlaðist það vald þá var bankinn samt fær um að fjármagna gríðarleg samfélagsleg verkefni og varnarmál, og gerði það án fjármagns í byrjun. Þetta tókst fyrst og fremst vegna innsýnar og hugrekkis fyrsta bankastjórans Denison Miller.

Hinir banksterarnir, sem óttuðust samkeppni, héldu að með því að "einn af þeim" væri bankastjórinn þá gætu þeir haldið honum á mottunni. En þeir höfðu ekki reiknað rétt út þennan sjálfstæða mann sem þeir tilnefndu sjálfir, sem sá tækifærið sem fólst í banka með ríkið sem bakhjarl og var ákveðinn í því að búa til bestu stofnun landsins. Eins og Lang segir söguna:

"Fyrsta prófið kom þegar taka þurfti ákvörðun um hversu mikið grunnfé þyrfti að leggja til nýs banka af þessari tegund. Samkvæmt lögum þá hafði ríkið heimild til að gefa út skuldabréf að upphæð einni milljón breskra punda. Sumir töldu að sú upphæð nægði ekki og höfðu í huga það sem gerðist 1893...
"Þegar Denison Miller heyrði af þessu svaraði hann að það þyrfti ekkert grunnfé."

Miller vildi forðast að sækja fé til pólitíkusanna. Hann kæmist af án fjármagns. Eins og King O'Malley þá vissi hann hvernig bankar virka. (Þetta var að sjálfsögðu fyrir nútíma kröfur um eigið fé sem koma erlendis frá gegnum seðlabanka seðlabankanna BIS bankann í Sviss) Lang heldur áfram:

"Miller var eini starfsmaðurinn. Hann fann litla skrifstofu .... og bað fjármálaráðuneytið um 10.000 pund fyrirfram. Það var líklega fyrsta og líka síðasta skiptið sem samveldið lánaði bankanum einhverja peninga. Upp frá því var það allt í hina áttina.

"....Í janúar, 1913 hafði Miller lokið skipulagningu við opnun banka í hverju fylki samveldisins og einnig útibús í London... Þann 20. janúar, 1913 hélt hann ræðu og tilkynnti að nýi Commonwealth bankinn væri opinn fyrir viðskipti. Hann sagði: "Þessi banki byrjar án fjármagns, þar sem þess þarf ekki í augnablikinu, en hann er studdur öllum auði og kredit gjörvallrar Ástralíu"

"Í þessum fáu einföldu orðum var stofnsáttmáli bankans og trú Denison Miller, sem varð seint þreyttur á að endurtaka þau. Hann lofaði að skaffa umgjörðina til að nýta náttúruauðlindir landsins og að bankinn yrði alltaf banki fólksins. "Það er lítill vafi á því að með tíð og tíma þá verður hann flokkaður sem einn af bestu bönkum veraldar" bætti hann við spámannslega."

" ....Hægt og bítandi fór að renna upp fyrir einkabönkunum að þeir höfðu alið nöðru við brjóst sér. Þeir höfðu verið svo niðursokknir í áhyggjur af þjóðnýtingu bankanna að þeir höfðu ekki áttað sig á því að þeim stafaði miklu meiri hætta af samkeppni frá óhefðbundnum bankamanni sem hafði auðlindir landsins að baki sér.

"..... Eitt af fyrstu skiptunum þegar hann sýndi vöðvana var þegar framkvæmdasvið Melbourne borgar fór á stúfana á fjármálamarkaðnum til að endurfjármagna gömul lán en einnig til að afla nýrra fjármuna. Fram að þessum tíma, urðu fylkisstjórnirnar að reiða sig á lán frá London, ef frá eru taldir ríkisvíxlar og þeirra eigin sparisjóðir. Til viðbótar stífum tryggingakröfum þá komust þeir að því það besta sem þeir gætu búist við væru ein milljón punda á 4% vöxtum upp á 97.5 net.

"Þeir ákváðu því að ræða við Denison Miller sem hafði lofað að veita veita góð lán til slíkra stofnana. Hann bauð þegar í stað lán upp á þrjár milljónir punda með 4% vöxtum upp á 95 net. Þeir tóku boðinu snarlega. Aðspurður hvar þessi ungi banki hefði aflað alls þessa fjár svaraði Miller "út á kredit þjóðarinnar, Það er ótakmarkað."

Annað stórt próf kom 1914 með fyrri heimsstyrjöldinni:

"Fyrstu viðbrögð voru ótti við að fólk mundi þyrpast í bankana til að taka út peninga. Bankarnir gerðu sér grein fyrir að þeir væru enn viðkvæmir ef það gerðist. Þeir óttuðust að svarti föstudagurinn kynni að endurtaka sig.

"Haldinn var skyndifundur lykil bankamanna. Sumir þeirra tilkynntu að þegar sæjust merki um að bankaáhlaup væri í startholunum. Denison Miller sagði þá að Commonwealth bankinn mundi, fyrir hönd samveldisins, styðja hvaða banka sem væri í vandræðum.... Það var endir uppþotsins. En þetta setti Miller í bílstjórasætið. Nú na í fyrsta skipti þá tók Commonwealth bankinn forustu. Hann gaf fyrirmæli, í stað þess að lúta þeim...

"Denison Miller ... stjórnaði í raun og veru fjármögnun stríðsins. Ríkisstjórnin vissi ekki hvernig hún ætti að fara að því. Miller vissi það."

Og þannig heldur þessi áhugaverða saga áfram. Miller dó árið 1923 og 1924 komust banksterarnir aftur að stjórnvelinum og hindruðu umsvif Commonwealth bankans og komu í veg fyrir að hann bjargaði Áströlum úr hremmingum kreppunnar miklu á þriðja áratugnum. 1931 komu upp deilur milli stjórnar bankans og ríkisstjórnar verkamannaflokks James Scullin. Bankastjórinn neitaði að auka lánveitingar sem viðbragð við kreppunni miklu nema ríkisstjórnin skæri niður lífeyri, sem Scullin neitaði að gera. Átök kringum málið leiddu til þess að ríkisstjórnin féll og þar með kröfur verkamannaflokksins um endurskipulagningu bankans og beinni stjórn ríkisins á peningamálastefnunni.

Commonwealth bankinn öðlaðist nærri öll völd seðlabanka í neyðarlögum sem sett voru í síðari heimsstyrjöldinni og í lok hennar notaði hann afl sitt til að knýja mikinn vöxt efnahagslífsins. Á einungis fimm árum opnaði hann hundruð útibúa um gjörvalla Ástralíu. 1958 og 1959 skipti ríkisstjórnin honum upp og flutti seðlabankahlutann í 'Resverve Bank of Australia, en viðskiptabankastarfsemin sat eftir. Báðir bankarnir voru í opinberri eigu.

Að síðustu hafði Commonwealth bankinn útibú í hverjum bæ og hverju úthverfi; og úti í dreifbýlinu var hann í hverju pósthúsi eða sveitaverslunum. Sem stærsti banki landsins þá stjórnaði hann vaxtastiginu og markaði stefnu, sem aðrir urðu að fylgja af ótta við að tapa viðskiptavinum. Commonwealth bankinn var víða talinn einskonar tryggingafélag gegn misnotkun einkabanka, sem þjónaði til þess að allir hefðu aðgang að sanngjarnri og hlutlausri bankaþjónustu. Hann var alfarið í ríkiseign allt til síðasta áratugar tuttugustu aldarinnar en þá var hann einkavæddur. Þá breyttust áherslurnar yfir í að hámarka gróðann af starfseminni, með sífelldri fækkun útibúa, fækkun starfsfólks, skertu aðgengi að hraðbönkum os. frv. Hann er nú ekkert meira en hluti af einkabankakerfinu , en hvatamenn segja að hann hafi eitt sinn verið lífsblóðið í æðum landsins.

Í dag er endurvakinn áhugi á að endurreisa banka í eigu hins opinbera í Ástralíu eftir forskrift Commonwealth módelsins. Bandaríkin og önnur lönd gerðu vel í því að íhuga þann valkost líka. Allar tillögur að löggjöf í þá veru ætti að innihalda stífa varnagla um upplýsingaskyldu og ábyrgð. Commonwealth bankinn þjónaði Ástralíu frábærlega fyrstu 11 árin undir handleiðslu eins heiðarlegs manns. Denison Miller. Þegar hann féll frá 1923 þá var bankinn færður undir stjórn viðskiptamanna sem höfðu meiri áhuga á eigin hagsmunum en þjóðarinnar. Löggjöf þyrfti að setja til að hindra að það gæti gerst aftur.

<o>

Greinin er hér á frummálinu.

Ellen Brown þróaði rannsóknarhæfileika sína sem lögmaður í Los Angeles. Í Web of Debt, sem er sú síðasta af ellefu bókum hennar þá snýr hún þessum hæfileikum sínum í að greina seðlabanka Bandaríkjanna og "the money trust" Hún sýnir hvernig þessi einka-hringur hefur hrifsað til sín valdið til að búa til peninga frá þjóðinni og hvernig hún getur náð þeim aftur til baka. Vefsíður hennar eru:
www.webofdebt.com, www.ellenbrown.com,  www.public-banking.com.

 

Silfrið - Eva Joly, ESB, og fl.

Silfur Egils var nokkuð gott í dag (gær).

Kveðjuviðtal Egils við hina mögnuðu Evu Joly var fróðlegt. Í fyrsta lagi rifjaðist það upp fyrir manni hversu mikil áhrif aðkoma hennar hafði á stöðu sérstaks saksóknara. Gegn ,,kennivaldi" Evu máttu íslenskar úrtöluraddir sín lítils og þrátt fyrir andstöðu innan og utan ríkisstjórnar þá óx embætti sérstaks saksóknara margfalt. Vonandi upp í þá stærð sem nægjanleg er til að kryfja bankahrunið. Án hennar aðkomu (eða viðlíka ,,stjörnu") hefði þetta ekki gerst. Ummæli hennar um starfið vekja vonir og traust - sem er fágætt í íslensku samfélagi í dag. 

Það var athyglisvert hversu mikið var gert úr ummælum hennar -í fréttum og á bloggi- varðandi aðild Íslands að ESB sem sýnir hversu heitt það mál er orðið. Einnig var athyglisvert að rök hennar fyrir aðild Íslands að sambandinu voru fyrst og fremst af pólitískum toga. Það er ekki fráleitt að hún hafi þar nokkuð til síns máls. Á hinn bóginn ber að líta til þess að hún situr á Evrópuþinginu og hyggur á forsetaframboð í Frakklandi. Ljóst er að hennar viðhorf - sem Evrópubúa- eiga sér annan bakgrunn en okkar eyjaskeggja hér í miðju ballarhafi. 

Það sem mér þótti þó athyglisverðast voru orð hennar um sjálfbærni. Hún sagði beinlínis að finna þyrfti aðrar leiðir til að standa undir samfélagsuppbyggingu en hagvöxt. Hann gæti aldrei orðið undirstaðan eins og verið hefur. Auðvitað fór þetta fram hjá íslenskum fjölmiðlum eins og sumt annað sem miklu skiptir. Af þessu leiðir - beint eða óbeint-  að kasta verður fyrir róða úreltri hagfræðistefnu og finna nýjar leiðir. Alþjóðlega fjármálakreppan er að mínu mati skilgetin afurð þess að reyna að knýja fram hagvöxt með göldrum fjármálakerfisins þegar engin sérstök skilyrði voru til hagvaxtar. Árangurinn er fjármálakreppa og stórlaskað alþjóðlegt fjármálakerfi. Síðast en ekki síst hikar allt kerfið og tafsar því enginn veit hvaðan hagvöxtur Evrópu eða þess vegna Bandaríkjanna og Japan á að koma á næstu árum eða áratugum.Þetta er hryggjarstykkið í vanda vestrænna ríkja sem þekkja ekki aðrar leiðir en hagvöxt til að samfélögin rúlli eðlilega.  

Egill tók einnig áhugavert viðtal við helstu stjörnu kvikmyndarinnar FooD.inc. Ég sá þá kvikmynd fyrir skemmstu og naut því viðtalsins betur en ella. Bandarískur landbúnaður er orðin skelfileg hrollvekja þar sem sífellt færri og stærri fyrirtæki ráða lögum og lofum. Á kjötmarkaði eru örfá fyrirtæki með yfirgnæfandi markaðshlutdeild. Búin eru ógnarstór og þeir sem reka þau þrælar stórfyrirtækjanna sem byggja síðan vinnslu og afurðameðferð á ódýrasta vinnuafli sem til er. Þar meðtalið ólöglegum og réttlausum innflytjendum. Meðhöndlun á skepnum og fólki er eins og úr hryllingsmynd og mér, sem fyrrverandi sveitamanni, blöskraði hryllingurinn.

Eitt fyrirtæki í bandaríkjunum hefur fengið einkaleyfi á erfðabreyttum sojabaunum sem eru ónæmar fyrir gróðureyði - sem sama fyrirtæki framleiðir- og það ræður yfir 90% af soja-markaðnum. Og þrýstir sífellt fleiri bændum sem ekki vilja kaupa af þeim útsæði í þrot með málshöfðunum sem þeir gefast upp á að verjast sakir kostnaðar sem þeir ráða ekki við. Fjúki einkaleyfis-soja yfir í akra þeirra eru þeir ,,sekir" um að brjóta gegn einkaleyfi fyrirtækisins. Þetta er eins og beint upp úr sögu Orwells 1984. Til að bæta síðan gráu ofan á svart hefur þessi fyrirtækjamafía landbúnaðarins komið því í gegn að ólöglegt er að gagnrýna vörur þeirra þannig að gagnrýni er að mestu úr sögunni. Oprah Winfrey - sem er þó engin smákarakter- slapp naumlega eftir að hafa gagnrýnt hamborgara í þætti sínum. Málaferlin sem hún fékk á sig stóðu í á annað ár og eftir þau tjáði hún sig mest lítið um málið. Sjálf milljóna-dollara-konan! Þeir sem fátækari eru hafa ekki efni á slíkri gagnrýni - geta ekki varist fyrir dómstólum gegn stórfyrirtækjunum.

Í myndinni er þó vonarglæta sem felst í ,,lífrænum" búskaparháttum sem mjög eru að ryðja sér til rúms þar vestra. Sá búskapur líkist verulega íslenskum landbúnaði og staðfestir að slíkir búskaparhættir eru að mati efnaðri bandaríkjamanna mun æskilegri en hin risavöxnu verksmiðjubú. Þetta hljóta Íslendingar að þurfa að taka til greina þegar kemur að aðild að ESB.  Skuggahliðin á ódýrustu matvælum bandaríkjanna er að þau eru óhollur óverri - framleiddur við mannfjandsamlegar aðstæður. Ekki er því allt fengið með nógu og ódýrum matvælum þegar dæmið er skoðað í heild. Trúlega gildir það sama í Evrópu.

Stjórnlagaþing getur e.t.v. fært stjórnarskrárvaldið til þjóðarinnar - frá Alþingi

Samkvæmt gildandi stjórnarskrá verður henni einungis breytt með samþykki Alþingis. Tvö þing þurfa að samþykkja breytingarnar.

Aðsteðjandi stjórnlagaþing er einungis ráðgefandi af þessum sökum. Eftir því sem ég kemst næst getur það samt vísað niðurstöðu sinni (frumvarpi til stjórnlaga) í þjóðaratkvæðagreiðslu áður en hún fer til Alþingis. Frumvarp sem hefur hlotið gott samþykki í þjóðaratkvæðagreiðslu má líta á sem bindandi niðurstöðu fyrir Alþingi.

Stjórnlagaþingið ætti að setja greinar inn í frumvarp til stjórnlaga þess efnis að einungis þjóðkjörið og sérstakt stjórnlagaþing hafi heimild til breytinga á henni og að þær öðlist einungis samþykki í þjóðaratkvæðagreiðslum. Ennfremur að setja inn grein að til stjórnlagaþings skuli kosið með vissu árabili. T.d á 4-8 ára fresti með afmarkaðan starfstíma (svipað og nú) . Og vísa þessu síðan í þjóðaratkvæði.

Gengi þetta eftir þá yrðu lyklavöldin að stjórnarskránni færð frá Alþingi og nokkuð milliliðalaust til þjóðarinnar sem hefði þá tækifæri til að uppfæra og breyta stjórnarskránni án atbeina stjórnmálaflokka eða annarra milliliða. Það yrði síðan hlutverk stjórnlagaþinga að fara yfir stjórnarskrá og stjórnarfar. Standa vörð um mannréttindi og lýðræði og síðast en ekki síst að vernda stjórnarskrána. Tækið sem stjórnlagaþing hefði til verka er sjálf stjórnarskráin. Ef þurfa þætti mætti skjóta inn viðbótargreinum í stjórnarskrána eða breytingum til að skerpa áherslur  eða hverju því sem þætti nauðsynlegt í takti við tímans rás.

Kalla mætti þetta lifandi stjórnarskrá í stöðugri uppfærslu og undir stöðugri varðveislu. Í þessu fælist aðhald á stjórnmálin og Alþingi sem bit væri í. Síðast en ekki síst mundi þetta afmarka og skýra vel fyrir stjórnmálastétt hvers tíma hvaðan vald hennar sprettur. 

Þetta er verðugt verkefni fyrir þá sem sitja stjórnlagaþing - að tryggja áframhaldandi og varanlega aðkomu þjóðarinnar að þessum sáttmála sínum. Það er sannarlega kominn tími til þess!

Verulega súrt ástand

Ég er sé ekki betur en íslenska ,,hagkerfið" verði ekki endurreist með þeim aðferðum sem í gangi eru. Ástæðurnar eru eftirfarandi:

1) Fyrst og síðast eru núverandi peningalegar eignir í hagkerfinu þeim ofviða sem skulda þær. Peningalegar eignir eru jú einungis annað hugtak yfir skuldir einhverra annarra.

2) Öllum brögðum er beitt til að hindra að verðbólga leiðrétti þetta ósjálfbæra ástand.

3) Sættir milli skuldara og lánadrottna eru ekki sýnilegar að svo stöddu.

4) Gríðarlegur hagvöxtur sem gæti linað þjáningarnar byggist á fullri þáttöku kynslóðar sem er að glata trúnni á Íslenskt samfélag. Vilji hennar til þáttöku sem eignalitlir eða eignalausir skuldaþrælar fer þverrandi, greiðsluviljinn um leið einnig.

5) Hagvöxtur síðustu áratuga byggðist upp á skuldasöfnun erlendis, en einnig á ósjálfbærum uppvexti peningalegra eigna og skulda innanlands. Hvorugt verður endurtekið á næstu árum.

 

Ef bloggskrif og viðbrögð í athugasemdakerfum fjölmiðla enduspegla líðan þjóðarsálarinnar þá býð ég ekki í ástandið. Vonandi er það ekki tilfellið.

Fagfjárfestar - nei!

Þeir sem kaupa eða selja fjármálagjörninga á 20-faldri vogun (5% eigið fé) verðskulda ekki að vera kallaðir fagfjárfestar. Það er nauðgun á tungumálinu og móðgun við skynsemi að gera það. Ástæðan fyrir því að er sú að orðið fag lýsir illa þessari iðju enda afar sjaldgæft að þeir sem þetta stunda haldi fjárhagslegri heilsu til langframa. Í orðinu fjárfestir er sögnin að festa fé. Nefnilega sitt eigið fé, en ekki annarra. 

Betra orð yfir þá sem þetta stunda er braskari og vilji menn hengja við nánari skýringu af klínískum toga þá gæti orðið áhættufíkill virkað. Allt eftir smekk að sjálfsögðu.

Sagt er að flestar bankastofnanir bjóði upp á þessa "þjónustu" og sviptingar á skuldabréfamarkaði hafi orðið vegna veðkalla. Það kemur nú aldeilis á óvart þegar vogunin er 20-föld! Annað sem kemur á óvart er að enn skuli finnast óflegnir sauðir í íslensku fjármálaeyðimörkinni með eignasafn upp á 100 milljónir sem enn eru nægilega vitlausir til að mæta til þessarar haustfláningar bankanna. Það sem kemur hinsvegar ekki á óvart er að siðlaust og gjaldþrota bankastóð Íslands hefur ekkert lært. Braskið heldur áfram.

Ég ætla að giska á að hugmyndin sé að fá hreyfingu á "markaðinn" með þessum afurðum til að hann verði vakur og lifandi og skili "eðlilegri" verðmyndun. Nú sviptingarnar sem lýst er í fréttinni benda til að það hafi tekist svona ljómandi vel - er það ekki? 

 

 

 

Mikil skuldsetning á skuldabréfamarkaði

Stjórnmálafræðingur eða stjórnmálamaður!?

Ég sé að mbl.is lætur þess getið að Stefanía er stjórnmálafræðingur. Lesendum gæti því dottið í hug að hér sé á ferðinni hlutlaust álit fræðimanns í stjórnmálum. Og e.t.v. er það einmitt þannig.

En það er til kona sem heitir Stefanía Óskarsdóttir sem var formaður félags sjálfstæðiskvenna í Reykjavík, gaf kost á sér í prófkjöri Sjálfstæðisflokkins og hefur einnig setið á Alþingi sem varamaður fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Sú Stefanía er reyndar líka stjórnmálafræðingur, nánar tiltekið "doktor í stjórnmálafræði frá Purdue-háskóla í Bandaríkjunum". Ég velti því fyrir mér hvernig hlutlaus fjölmiðill mundi kynna hana til leiks sem álitsgjafa um íslensk stjórnmál. Stjórnmálafræðingur eða stjórnmálamaður?

 

Þægileg lausn fyrir Samfylkinguna

Draumurinn um góða hirðinn.

Það virðist loða við sum trúfélög að því meir sem fjarar undan kennisetningum þeirra þá eflast þau í trúboðinu. Enn er SUS gikkfast í nýfrjálshyggjumöntrunni og gefur frelsi einstaklingsins langt nef. Það ber vott um vondan bókmenntasmekk eða afburða einhæfa innrætingu.

Hugmyndin um einkavæðingu OR steinliggur strax þegar haft er í huga að fyrirtækið hefur einokunaraðstöðu. Enginn frjálslyndur frjálshyggjumaður getur sætt sig við einokun einkaaðila á heitu vatni. Þó vont sé að sætta sig við stjórn pólitíkusa þá má þó kjósa þá burtu. Nokkuð sem að hluta til hefur verið gert í Reykjavík.

Af yfirlýsingu SUS má ráða að þeir telji að væntanlegir fjárfestar í OR geri enga ávöxtunarkröfu á eigið fé. Eða að lágmarki mun minni en lánadrottnar fyrirtækisins. Komi ekki til afskrifta skulda verður ávöxtunarkrafan að lækka - öðruvísi verður gjaldskrá OR ekki lækkuð enda er orkusalan til stóriðju niðurnegld í langtímasamningum. Að senda almenningi verðhækkun og hagræða í rekstri eru einu sýnilegu úrræðin í bili.  Nú kemur í hugann sagan af góða hirðinum. Hann virðist ganga aftur úr biblíunni og lóðbeint í kokkabækur fjárfrelsishyggjunnar. Þessi steríótýpa er í reynd afar sjaldgæf og sinnir vanalega sínu, en tekur ekki þátt í skuldsettum yfirtökum. Það er því heldur ólíklegt að Reykvíkingar yrðu svo heppnir að fá góða hirða sem hluthafa í OR. Mun líklegra - nær öruggt - er að kaupendur ætli sér verulega ávöxtun á sitt fé og nýti fákeppnis- og einokunaraðstöðu fyrirtækisins til þess. Almennir notendur OR munu finna fyrir því í buddum sínum þegar fjárfestar hafa plantað sér í hliðvörslu veitukerfisins. Og þeir verða ekki kosnir á brott. Góðu fréttirnar yrðu þó helstar þær að ekki væri um dulbúna skattheimtu að ræða.

SUS vill einkavæða Orkuveitu Reykjavíkur

Hugum að stjórnlagaþingi meðan fjórflokkurinn engist í landsdómsmálinu

Frestur til að skila inn framboði til stjórnlagaþings rennur út þann 18. október.

það nægir að fylgjast með landsdómsmálinu skamma hríð til að rifja upp af hverju stjórnlagaþingið er mikilvægt. Óvinafagnaður fjórflokksins um eigin sakir hefur þegar tekið á sig helstu einkenni íslenskra stjórnmála. Innihaldslaust þvaður og karp um ekkert úr botni skotgrafarinnar. Hver sem niðurstaðan verður úr því þá mun umtalsverðum hluta þjóðarinnar þykja sem réttlætisgyðjan liggi illa spjölluð og klæðlítil í vegkantinum að ferðalaginu loknu. Hugtök á borð við: iðrun, yfirbót, réttlæti, sanngirni, betrun -- verða flestum gleymd. Eftir mun standa enn aukin misklíð, flokkadrættir, sundrung og særindi. Almenningur verður engu nær og ágætir stjórnmálamenn áfram fastir í vondum hefðum okkar úr sér gengna stjórnkerfis.

Í stað þess að dvelja við þennan farsa ætti athygli fjölmiðla og bloggara að beinast að stjórnlagaþingi. Einungis þannig verður eitthvað úr því máli, ella drukknar það í dægurþrasi stjórnmálanna. Það er tækið til breytinga og úrbóta. Mas fjórflokksins um eigin sakir mun engu skila nema meira eldsneyti á þrasbálið.

Landeyjahöfn er skemmtilegt nafn.

Höfnin er kennd við Landeyjar, nafnið lýsir landsvæðinu til forna þegar Markarfljót og fleiri vatnsföll þvældust um sandana og skiptu því í eyjar.

Höfnin er síðan samgöngumannvirki sem tengir (eða á að tengja) landið og Vestmannaeyjar. Land-eyja-höfn. Þetta heiti gæti staðið eitt og sér burtséð frá því hvar hún er staðsett. 

Og nú virðist hin forna merking líka geta passað við ástandið í höfninni sjálfri þar sem sandur hleðst upp og gæti með tíð og tíma myndað eyjar í henni sjálfri. Þá mætti e.t.v skíra hana upp sem: Sandeyjahöfn.