Skuldir til að borga skuldir

Grínið heldur áfram í yfirdráttarhagkerfinu. Í stað þess að horfast í augu við bitran veruleika á að reyna að sækja meira af sama meðali og kom okkur á hausinn.

Einstaklingur sem er kominn í skuldavandræði leysir það ekki með enn nýjum skuldum og reddingum. Lausnin felst í að herða sultarólar og borga niður skuldir, það getur vissulega tekið á en uppskeran er þess virði.

Viðræður um Rússalánið hefjast

Höfum engin efni á frekari endurreisn af þessu tagi

Enn einu sinni er okkur boðið upp á jákvætt spinn. Það þarf sérstaka rökleiðslu og spuna til að komast að því að ábyrgð á 950 milljarða skuldabréfi eftir 7 ár sé lykill að endurreisn fyrir þjóð í kröggum. Ég held að myllusteinn um háls íslands sé mun raunsannari lýsing á þessum atburðum. Ekki ósvipað því að jöklabréf eru myllusteinn á krónuna í dag. Þessi skuld mun hafa áhrif á lánshæfi og vaxtakjör til frambúðar, annað er útilokað. 

Kjörin virðast ekki hagstæð og það er áhættupremía á þeim m.v hefðbundin markaðskjör. En nú er það alveg spurning hvort að það sé eitthvað réttlæti í því að meta þetta á markaðsforsendum yfirleitt. Það er ekki eins og hér sé verið að meta fjárfestingar á frjálsum markaði.

Verst af öllu þykir mér að íslenska hagkerfismódelið hefur verið rugl síðustu árin. Það sést á stöðugum og sívaxandi hallarekstri fjölskyldna, fyrirtækja og sveitarfélaga hér innanlands auk hallareksturs þjóðarbúsins alls sem hefur um langt árabil verið rekið með halla og hlaðið niður svívaxandi erlendum skuldum sem á sinn þátt í því að koma okkur þar sem við erum stödd í dag. Það er smekksatriði og setja niður ártal hvenær þessi óheillaþróun byrjaði. Það er líka óvíst hversu sársaukafullt það verður að keyra hlutina hér yfir næstu ár þegar ekki er lengur hægt að auka skuldir og verður að greiða þær niður.

Endurreisnarplanið virðist samt byggjast á sömu hugmyndafræði. Aðgangur að erlendu lánsfé sé alger nauðsyn og icesave tímasprengjulausnin einmitt lykill að því að hægt sé að slá meiri lán gegnum IMF og frá nágrannaþjóðum. Þetta lítur svipað út og einstaklingur sem hefur farið illa að ráði sínu í fjármálum og hlaðið niður skuldum, þegar í óefni er komið snýst allt um að velta hlutunum áfram, taka sífellt ný og ný lán þar til allt fer á hvolf þegar skuldafjallið verður óviðráðanlegt með öllu. Margar þjóðir hafa farið svona að ráði sínu í sögunni og við ætlum að gera það sama! Hvers konar endurreisnar plan er það?

Prófessor Aliber - þessi sem varaði við hruninu fyrir löngu - ráðlagði að við skyldum ekki taka við lánum frá IMF. Dr Michael Hudson tók í sama streng. Vestur í landi hinna fjálsu og hugrökku eru menn sem fullyrða blákalt að þegar skuldir eru orðnar illviðráðanlegt vandamál sé ekki lausnin að auka þær.

Hér er fróðleg klippa sem tengist því sem ég er að vísa til. Þarna takast á Peter Schiff og Art Laffer, sá síðarnefndi hefur komið til íslands og verið hampað hér sem einhverjum snillingi. Hvor skyldi nú hafa meira til síns máls í greiningu á stöðunni. Og hvorum ætli sé betra að trúa um hvernig leysa eigi vandann?

 Þessi skuldasöfnunarhagfræði er ónýt og endurreisn íslands verður aldrei byggð á henni. Ásókn í meira af meðalinu sem kom okkur hingað hlýtur að teljast vera fíkn.

 

 

Icesave-samningur gerður

Lítil huggun um icesave áhættu

Það var lítil hughreisting í orðum Friðriks Más Baldurssonar í kvöldfréttum sjónvarpsins þegar hann lýsti því sem ásættanlegri áhættu að ábyrgjast icesave skuldirnar og treysta á að eignasafn landsbankans borgaði kúfinn af þeim síðar.

Friðrik þessi reit fræga skýrslu á móti Richard Portes, ef ég man rétt,  þar sem íslensku bankarnir voru lofaðir í hástert og enginn hætta talin á því að þeir klikkuðu.  Til að bæta gráu ofan á svart virðist hann tilheyra þeim fræðsöfnuði sem sá hreint ekkert athugavert við ástandið á íslandi síðustu árin og flokkar bankahrunið sem einskonar random slys sem bara gerðist. Friðrik þessi er vafalaust ágætur og leiðinlegt að vera með persónulegar ásakanir í hans garð. En þetta er bara svona - traust er áunnið.

Að þessu sinni skortir allar upplýsingar um lánasafnið sem slíkt og því erfitt að meta það til eða frá. Næsti nafnlausi bloggari er í mínum huga jafn traust heimild um það og talsmenn stjórnvalda. Ég velti því reyndar fyrir mér hverjir það eru sem eru máttarstoðir ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum. Ef þar fer sama gengið og réði ferðinni mörg síðustu ár er engin ástæða til bjartsýni. Eignir á borð við lánasöfn útrásarbanka eru vonarpeningur, á meðan skuldirnar fara ekki fet.

Verst af þessu öllu er að málið er að leysast upp í pólitískt stríð - sem á endanum stoðar ekkert.

Í undralandi

Það virðist standa til að tryggja gjaldþrot Íslands í misskilinni viðleitni til að ná einhverskonar sáttum við okkar bandalagsþjóðir. Stjórnmálastéttin hefur verið í krónískri afneitun síðan ég man ekki hvenær og stendur nú frammi fyrir óleysanlegu reikningsdæmi við að leysa hallarekstur ríkisins. Sjálfblekkingin kringum þann hlut að aðild að ESB sé einhversskonar lykill að endurreisn er síðan alger.

Svona sem dæmi þá er verið að ýta möguleikanum á upptöku evru mörg ár til viðbótar fram í tímann með því að bæta þessum IceSave skuldum á bækur ríkissins. Það er spurning hvort að það væri ekki fljótlegri leið til að taka upp evru að hafna þeim og veðja á að þykkja evrópusambandsþjóða hjaðni hraðar en ógreiðanlegar erlendar skuldir sem til stendur að hlaða á þjóðarbúið. Þannig næðum við að uppfylla maastricht skilyrðin fyrr.

Einhverra hluta vegna virðast fáir velta því fyrir sér að hér standi til að koma upp risastórum gjaldeyrisvarasjóði með erlendum lántökum undir skilyrðum IMF. Til hvers á hann að vera þegar bankakerfið verður orðið innlent eins og til stendur og örlítið m.v það sem áður var? Því er síðan staðfastlega haldið fram að hann verði ekki notaður, aldrei notaður. Til hvers á hann þá að vera? Nýlega var því síðan gefið undir fótinn að skuldir ríkisins minnkuðu stórlega við inngöngu í ESB því að þá væri hægt að nota (væntanlegan) gjaldeyrisvaraforða til að greiða niður skuldir. Eins og aðild að sambandinu breyti einhverju um það. Eins og að skuldir minnki við að færa þær milli vasa. Hér er líklegast enn á ferðinni sá misskilningur að svokallað ERM II fyrirkomulag henti ríkjum í okkar stöðu. Ég held að ekkert sé fjarri sanni.

Einu sinni var sagt að leiðin til helvítis væri vörðuð góðum ásetningi, svei mér þá ef það á ekki við hér og nú. Má ég minna á að heimskreppan er líklegast varla byrjuð og næstu ár verða ekki ár bata og hagvaxtar.

Steingrímur fær fullt umboð

Tímasprengjulán.

Eyjan segir að ekki þurfi að borga vexti eða afborganir fyrr en eftir 7 ár. Árlegir vextir af þessu verða upp á 36 milljarða. Eftir sjö ár verður höfuðstóll plús vextir þá tæpir 950 milljarðar. 

Mér þykir það vera ansi hátt verð fyrir velvild evrópskra í okkar garð og ég giska á að ef hér væri ríkisstjórn sem ekki ætlaði að drífa sig í aðildarviðræður við ESB þá dytti engum í hug að sætta sig við niðurstöðu af þessu tagi. 

Þetta er fjárkúgun.

 

Engin Icesave-greiðsla í 7 ár

Stýrivaxtaraunir - if (only) I could turn back time!

Þessi tregða til að lækka vextina virðist byggja á því að viðhalda jákvæðum raunvöxtum, til að egna fyrir fé til að staldra við í íslenska hagkerfinu í stað þess að hlaupa út um glufur í gjaldeyrishöftunum og síðast en ekki síst til að hafa þá háa þegar/ef gjaldeyrishöftunum verður aflétt. Málið snýst sem sagt um gengi krónunnar fyrst og fremst. (og e.t.v fræðilegt andlit líka)

Yfirstandandi "björgunarleiðangur" stjórnvalda/IMF/Seðlabanka virðist felast í því að það verði með öllum tiltækum ráðum að ná upp aftur gengi krónunnar og halda niðri verðbólgu. Nú er augljóst að vegna verð- og gengistryggðra lána er þetta freistandi draumur og í raun áframhald á töpuðu stríði seðlabankans við verðbólgu síðustu ár. Á þessu er sá galli að þetta tekst ekki; ástæðan er að útlánaþensla bankanna fór svo hrikalega úr böndunum að útlanin urðu eitthvað margfeldi af því sem raunveruleg verðmætasköpun hagkerfisins stendur undir. Enda höfum við séð að megnið af útlánunum fóru í neyslu og loftbólufjárfestingar en ekki í framkvæmdir eða fjárfestingar sem skapa tekjur til að endurgreiða þau. Þessi stóru útlan standa nú eftir eins og Stonehenge í íslenska hagkerfinu; sem minnisvarði um brjálæðið og eru óborganleg, tilsvarandi "eignir" á móti að sjálfsögðu líka. Því verður ekki aftur snúið, krónan sem þessi lán eru mæld í hefur lækkað að raungildi m.v erlenda gjaldmiðla -eðlilega-  og lánin þannig lækkað mikið mælt í erlendum gjaldmiðlum (nema þau gengistryggðu). En ójafnvægið hér innanlands er óleyst.

Það er of seint að byrgja brunninn eftir að barnið dottið ofan í hann. Eitthvað af þrennu mun koma til. Afskriftir lánanna virðast vera pólitískt ófærar, gjaldþrotaleiðin -sem við erum í raun stödd í - er verst og þá er bara eftir sú þriðja - sú sem allir óttast mest einhverra hluta vegna - en hún er verðbólga til að éta niður skuldir og eignir  unz jafnvægi næst á ný. Það er ekki ólíklegt að við fáum hana hvort sem okkur líkar það betur eða verr til að byrja með ef/þegar hjólin fara eitthvað að snúast hér aftur. Hvenær sem það nú verður.

Áframhaldandi tilraunir til að bakka tímanum og genginu er afneitun á aðstæðum og gerir bara illt verra Háir vextir sem flytja bara til peninga frá skuldurum til lánadrottna og auka enn á vandann, auka líka heildar skuldirnar hratt - sem eru þegar allt of miklar eins og áður sagði.  Verði þessu haldið áfram munu lánin "lækka" með gjaldþrotum einstaklinga og fyrirtækja og útlánatöpum lánadrottna. Litið fram á veginn er þetta ekki freistandi umhverfi til að geyma peningana í og þessvegna eru háir stýrivextir í dag vandamál hagkerfisins á næstu árum. Háir stýrivextir í dag til að halda fjármunum inni í hagkerfinu spilla framtíðarhorfum og auka á fjárflótta í framtíðinni. Frestur á vondum vanda, alveg eins og þeir voru frestur síðustu mörg ár.

Hugmyndir um jákvæða raunvexti, verðbólguútreikningar í excel, og meira af gjaldþrota gervi-hagfræði er eitthvað sem við þurfum ekki. Smá jarðsamband og praktík óskast við verðum bara að taka hlutunum eins og til þeirra var stofnað. Núverandi ástand var búið til á nokkrum liðnum árum og verður ekki aftur tekið. Skiptagengi krónunnar er fallið varanlega og til langs tíma, líklegt að það falli enn meir. En það gerir ekkert til út af fyrir sig þó að krónan finni sér jafnvægi í t.d 300kr evru. Þá hækka bara launin og verðlag í samræmi við það - og enginn deyr. Skaðinn er skeður og við verðum að taka því að kaupmáttur hér er hruninn langt aftur í tímann.

Vextir á peninga falla ekki af himnum.

 

 

 

Vextir lækkaðir í 12%

Mynd segir meira en mörg orð

Þessi mynd nær reyndar bara til ársins 2006 og er úr skýrslu frá Seðlabankanum. Oft segja myndir meira en mörg orð. Það verður tæpast sársaukalaust fyrir vinnumarkaðinn að snúa þessari þróun við. Smellið á myndina til að stækka hana.

 

 

 

 

 

 

 

Hér er svo gróðæri síðustu ára,  tölurnar eru í milljörðum. Útlánaþensla bankakerfisins yfir þetta tímabil er ótrúleg. Þetta er uppskrift að verðbólguskeiði. Smellið á myndina til að stækka hana.

 

 

Skuldavandinn minni en talið var

Allavega einn við þokkalega meðvitund á alþingi.

Það er mjög erfitt að blogga íslensk efnahagsmál. Svo yfirgengileg finnst mér vitleysan að ég veit varla hvar ég  á að byrja.

Það vekur samt örlitla vona að sjá þessi ummæli Þórs Saari sem skilur greinilega að talsvert betur hvað er að gerast en flestir þingmanna. Nú er að ljúka vissu skeiði í peningasögu heimsins sem hófst 1971 og heimshagkerfið verður í mörg ár að finna sér leiðir og farvegi út úr vandanum, óvissan er alger. Fyrir okkur íslendinga þýðir þetta lágt afurðaverð áfram. Það er stórhættuleg að gera ráð fyrir efnahagsbata í heiminum á næstu árum sem muni skila okkur auknum tekjum. Líklegra er að hrörnunin haldi áfram enn um sinn og eins líklegt að lánasöfn bankanna erlendis haldi áfram að versna. Vonarpeningur það. Hvernig batinn lítur út þegar hann mætir aftur er óvíst, en líklegast verður hann ekki í okkar heimshluta eða helstu viðskiptalöndum, fyrst annarsstaðar.

Staðan hér á íslandi er þannig að loks eftir að innflutningur er botnfrosinn tekst að ná jafnvægi á viðskipti við útlönd og smá afgangi.  Yfir mörg síðastliðin ár höfum við safnað erlendum skuldum á móti neyslu í einhverskonar sjálfsblekkingu að um væri að ræða arðbærar fjárfestingar. Raunverulegar fjárfestingar hafa síðan ekki verið að gera sig sem skyldi -þ.e þær fáu sem var ráðist í. Það sem eftir lifir af hagvélinni er óttalega smátt saman borið við stærðir fyrri ára þegar lánsféð flaut um allt. Það virðist stefna í að bara vextir erlendra lána þurrki upp allan afgang af viðskiptum við útlönd næstu árin - að því tilskyldu að innflutningur verði áfram við frostmarkið. Á meðan þannig er ástatt versnar ástandið bara.

Íslensk stjórnvöld ættu að hafa eitt markmið á oddinum - að reyna að afstýra algjöru efnahaghruni sambærilegu við það sem Argentína gekk í gegnum, þangað stefnum við nú bæði hratt og örugglega. Eina leiðin til að afstýra því er að minnka erlendar skuldir, hafna öllu sem hægt er að hafna, berjast á öllum vígstöðvum og taka ekki við neinum erlendum lánum. Í þessari stöðu er bjartsýni og von um batnandi tíma stórhættuleg. Það er augljóst að erlendar skuldir eru/verða  á ítrasta þanþoli hagkerfisins næstu ár til að ekki verði úr óviðráðanlegur spírall yfir í gjaldþrot síðar. Hér má engu við bæta.

Innlenda hagkerfið er síðan önnur saga, eina færa leiðin sem ég sé er að flytja allar skuldbindingar yfir í óverðtryggðar krónur og lækka síðan vextina niður í 6% kippa síðan upp gjaldeyrishöftunum og vera góð hvert við annað meðan gengið hrynur og verðbólgan vinnur sitt nauðsynlega starf til að koma aftur á jafnvægi í kerfinu. Íslensk verðbólga er til á lager í kerfinu hjá okkur í formi ofurskulda út um allt kerfið. Þessar ofurskuldir urðu að sjálfsögðu til við óhefta útlánaþenslu bankakerfisins - sem er vísasta uppskrift í heimi að miklu verðbólguskeiði. Margföldun á útlánum bankakerfisins á verðbólguárum fyrri ára virðist ekki hafa verið nægur lærdómur til að íslendingar áttuðu sig á því að hvað var að gerast hér síðustu ár. Þegar útlánaþenslan fór enn einu sinni fullkomlega úr böndunum.

Vonandi hlustar þingheimur vandlega á Þór Saari.

Mótmæla Icesave samningi

Spunavandræði

Þetta mál er orðið mjög pínlegt fyrir sjálfstæðisflokkinn, þegar fólk var að hneykslast á þessum styrkjum var það siðferðið og hagsmunatengslin sem það hafði skömm á. Fyrir mína parta var endurgreiðslan aldrei neitt atriði, afsökunarbeiðni og loforð um að þetta endurtæki sig aldrei ásamt meira gagnsæi í rekstri flokksins hefði dugað betur. 

Þessi endurgreiðsluflækja bætir bara gráu ofan á svart. Það er lítil reisn í því að endurgreiða eitthvað vaxtalaust á sjö árum, með peningum sem væntanlega þarf að afla með styrkjum, eða úr vösum skattgreiðenda. Og allt þetta amstur til að endurgreiða í einhver braskaraþrotabú. Það er ekki verið að skera á nein hagsmunatengsl með endurgreiðslunum, þeir sem styrktu upphaflega eru gufaðir upp af valdataflborðinu og varla þarf að óttast áhrif þeirra meira í bili.

 

 

 

 

 

Styrkir borgaðir til baka

Ég þorði ekki að hitta hann

Dalai Lama boðar ást, umhyggju og samkennd, hann segist fyrst og fremst vera maður meðal manna. Enginn er eyland, rétt er það. Nú var það freistandi að fara að hitta meistarann og meðtaka hans boðskap en eftir nokkra umhugsun hætti ég við. Svo illa gæti farið að á meðan að hann innrætti mér göfugar kenndir þá fengi hann eitthvað í staðinn frá mér. 

Ekki vil ég fyrir nokkurn mun menga þennan andlega leiðtoga Tíbeta af minni efnishyggju, grægðis- og dralsvæðingu, sjálfhverfu eða einstaklingshyggju. Ég sé fyrir mér í martröð hinn mikla leiðtoga olnboga sig frekjulega gegnum Leifsstöð í nýjum Nike skóm með ipoddinn dinglandi meðan hann spjallar í gemsann og veltir fyrir sér krónugenginu á leiðinni út í vél.

Sumt gerir maður ekki.

 

Marxisti en ekki Lenínisti