Uppfærsla stjórnarskrár er tímabær

Fyrir nokkrum árum varð mér það á að lesa íslensku stjórnarskrána. Líklega var það kringum fyrstu synjun forseta á lögum frá alþingi, en þá var einmitt deilt um málskotsréttinn sem margir töldu að væri einungis táknrænn.

Plaggið vakti furðu mína því þar er í sífellu tönnlast á forseta, rétt eins og hann væri sjálfur sveifarásinn í stjórnkerfisvél landsins. Þetta þótti mér skrítið enda vanur því að forseti væri til friðs sem settlegur veislustjóri á hátíðisdögum og gróðursetti tré þess á milli.

Stjórnarskráin fannst mér lýsa öðru stjórnarfyrirkomulagi en því sem var við lýði og þurfti ég að lesa langar sögur og elta uppi lögskýringar; alla leið upp í Sigurð Líndal til að fá heillega brú milli plaggsins og veruleikans!

Við synjun forseta á fjölmiðlalögunum frægu kom síðan í ljós að þessi brú var byggð út í loftið, annar endinn hafði enga landfestu. Þegar á hólminn var komið var það bókstafur stjórnarskrárinnar sem gilti. Málskotsréttur forseta var þarna skýr hvað sem öllum hefðum og túlkunum leið.

Það kom mér því ekki á óvart að alþingi, eða öllu fremur stjórnmálaflokkarnir settust á rökstóla eftir synjun og þrefuðu um breytingar á stjórnarskránni. Það var reyndar gert fyrir luktum dyrum og krafist var trúnaðar um viðhorf flokkanna til breytinganna. Fátt hefur lekið um þessa vinnu sem engu skilaði. Vinnubrögð af þessu tagi vitna ekki um neitt annað en grundvallar misskilning, eða gagngera fyrirlitningu á samfélagssáttmála þjóðarinnar.

Þrátt fyrir ýmsar hrakfarir og óljósa framvindu - eru vinnubrögðin kringum þær breytingar sem er kosið um í dag vægast sagt gífurleg framför frá þeim ósköpum sem stjórnmálaflokkarnir buðu upp á síðast.

Tillögur stjórnlagaráðs eru dæmigerð málamiðlun, ganga mun skemur á ýmsum sviðum en ég kysi og lengra á öðrum. Öfugt við það sem sumstaðar er haldið fram er þó gamla stjórnarskráin hryggjarstykkið í nýja plagginu og því fráleitt að tala um "byltingu" eða "atlögu" að stjórnskipan landsins sem er nær óbreytt.

Nægilega margt er þar betra og skýrara en í þeirri gömlu til að mæta á kjörstað og segja JÁ við þeirri spurningu hvort leggja skuli tillögurnar til grundvallar "nýrri" stjórnarskrá.

Hvaða skoðun sem fólk kann að hafa á tillögunum er mikilvægt að mæta á kjörstað, sinnuleysi um stjórnarskrá er ekki í boði þegar traust á alþingi er við frostmark.